Kiedy możliwe jest wydziedziczenie?
Do wydziedziczenia dochodzi w sytuacji, gdy spadkobierca ustawowy nie jest w stanie uczestniczyć w podziale majątku pozostawionego w spadku przez spadkodawcę. Innymi słowy, jest to usunięcie konkretnego spadkobiercy z kręgu tych osób, które mogą dziedziczyć. To możliwe jedynie wtedy, gdy spełnimy określone wymagania, a dokładnie istnieją 3 sytuacje, gdy dopuszczalne jest wydziedziczenie.
Według polskiego prawa dziedziczenie może odbywać się dwojako – zgodnie z zapisami testamentu przygotowanego przez spadkodawcę albo zgodnie z przepisami prawa spadkowego – mówimy wówczas o tak zwanym dziedziczeniu ustawowym. Przykładowo wtedy, gdy umrze ojciec, mogą dziedziczyć po nim jego żyjąca żona oraz dzieci.
Gdy jednak spadkodawca chciałby, aby dziedziczyły po nim także inne osoby niż tylko te, które wchodzą w skład grupy spadkobierców ustawowych, powinien sporządzić testament. To właśnie w tym dokumencie będzie można wskazać osoby, które mają dziedziczyć, ale można również przeprowadzić w nim wydziedziczenie.
Czym jest wydziedziczenie?
Wydziedziczenie polega na pozbawieniu wskazanych przez spadkodawcę osób korzyści, które wynikają z dziedziczenia. Powoduje ono, że osoba, która jest uprawniona do zachowku, nie otrzyma go.
Do zachowku uprawnieni są zstępni, małżonek, rodzice spadkodawcy, którzy zostali powołani do spadku z mocy ustawy, a także inne osoby. Warto przy tym zaznaczyć, że wydziedziczenie konkretnej osoby nie jest takie proste, jako może się wydawać. Spadkodawca nie ma tutaj też pełnej dowolności. Przepisy Kodeksu cywilnego jednoznacznie i wyczerpująco wskazują na takie sytuacje, w których możliwe jest dokonanie wydziedziczenia, a także określają sposób jego dokonania.
Wydziedziczenie musi być wykonane w testamencie sporządzonym przez spadkodawcę, dlatego powinien on zadbać o to odpowiednio wcześnie. W dokumencie powinny znaleźć się również określone przyczyny wydziedziczenia. Gdy wydziedziczenie zostanie przeprowadzone w jakikolwiek inny sposób, czyli nie w testamencie albo nie będzie zawierało przyczyny, wtedy będzie nieważne.
Istnieją trzy główne przyczyny wydziedziczenia:
-
Gdy uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
-
Gdy uprawniony do zachowku dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci.
-
Gdy uprawniony do zachowku uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych, na przykład nie interesował się jego losami, zerwał kontakty, przy czym nie może być to zachowanie jednorazowe.
Wobec tego najlepiej, aby spadkodawca, który chce dokonać wydziedziczenia, skontaktował się wcześniej z prawnikiem, który będzie mógł wskazać mu, w jaki sposób przeprowadzić tę procedurę skutecznie. Gdy nie dopełnimy odpowiednich formalności, wówczas nasz testament i zawarte w nim wydziedziczenie mogą być podważone i osoba, która spadku nie miała otrzymać, może jednak go dostać.