Jak wygląda postępowanie sądowe? Rodzaje postępowań
Postępowanie sądowe, inaczej proces sądowy jest określeniem stosowanym na postępowania prowadzone przed sądami – niezawisłymi i niezależnymi. Postępowania te odróżnia się od postępowań toczących się przed innymi organami, na przykład od postępowania administracyjnego czy postępowania przygotowawczego w procesach karnych. Jak dokładnie wygląda postępowanie sądowe?
Wielu z nas na pewnym etapie życia musi wziąć udział w postępowaniu sądowym. Nie każdy z nas wie jednak, jak odbywają się postępowania tego rodzaju.
Wyróżniamy trzy główne rodzaje postępowań sądowych:
• postępowanie cywilne – służy do rozpatrywania spraw cywilnych, między innymi z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego, prawa pracy
• postępowanie karne – dotyczy spraw karnych, służy do ustalenia, czy zaistniał czyn zabroniony w postaci przestępstwa
• postępowanie administracyjno-sądowe – prowadzone w sprawach z zakresu kontroli administracji publicznej
Szczególnymi rodzajami postępowań sądowych są:
• postępowanie dyscyplinarne przed sądami dyscyplinarnymi samorządów zawodowych
• postępowanie polubowne przed sądem arbitrażowym
• postępowanie przed kolegium do spraw wykroczeń (1990-2001)
• postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym
• postępowanie przed Trybunałem Stanu
Postępowania sądowe składają się z trzech głównych etapów, a mianowicie z wstępnej kontroli oskarżenia, przygotowania do rozprawy oraz z samej rozprawy.
Wstępna kontrola oskarżenia
To pierwszy etap postępowania, podczas którego prezes sądu lub sąd badają, czy wniesiony przez oskarżyciela akt oskarżenia spełnia odpowiednie warunki formalne. Kontroluje się między innymi czy istnieją podstawy do umorzenia postępowania, a także czy postępowanie nie jest obarczone istotnymi brakami. Potem oskarżony otrzymuje odpis aktu z wezwaniem do zaprezentowania wniosków dowodowych.
Przygotowanie do rozprawy
Gdy pierwszy etap zakończy się pomyślnie, czyli przejdzie wstępną kontrolę, wówczas sąd wyznacza termin rozprawy. Jednocześnie wyznaczany jest także skład sędziowski, sprowadza się potrzebne dowody i zarządza się wezwanie wszystkich potrzebnych osób na rozprawę.
Rozprawa
To główna, najważniejsza część postępowania, podczas której przeprowadza się dowody, a następnie sąd wydaje wyrok.
Wyrok w postępowaniu sądowym zapada wtedy, gdy sąd dojdzie do wniosku, że dowody są wystarczające do tego, aby rozstrzygnąć rozprawę.
Sąd może wydać następujące wyroki:
• skazujący – wydawany jest wtedy, gdy sąd uzna winę oskarżonego
• uniewinniający – wydawany jest wtedy, gdy zostanie wykazane, że oskarżony nie popełnił przestępstwa albo gdy nie ma wystarczających dowodów, aby wydać wyrok skazujący
• warunkowo umarzający postępowanie – wydawany jest wtedy, gdy sąd postanowi wykorzystać instytucję warunkowego umorzenia postępowania
• umarzający – wydawany jest wtedy, gdy prowadzenie procesu sądowego jest niedopuszczalne, przykładowo wtedy, gdy dojdzie do przedawnienia lub śmierci osoby oskarżonej
Warto również wskazać, że sąd może wydać wyrok bez prowadzenia rozprawy, na posiedzeniu. W tym przypadku wydany może być tylko wyrok skazujący lub warunkowo umarzający postępowanie.