Zachowek – komu się należy? Ile wynosi zachowek?
Najbliższym spadkodawcy przysługuje prawo do otrzymania zachowku, gdy zostali oni pominięci w zapisach testamentowych lub darowiznach przekazanych przez spadkodawcę przed jego śmiercią. Kto jest uprawniony do otrzymania zachowku?
Zachowek jest określoną kwotowo częścią wartości spadku, który przypadłby spadkobiercy w myśl przepisów dziedziczenia ustawowego. Wobec tego osoby, które są uprawnione do zachowku, nie mogą ubiegać się o wydanie rzeczy wchodzących w skład spadku ani nie mogą rościć sobie praw do jakiegokolwiek składnika majątku wchodzącego w spadek. Osoby te mogą otrzymać w ramach zachowku jedynie określoną kwotę pieniężną.
Głównym celem instytucji zachowku jest ochrona interesów osób najbliższych spadkodawcy. Ma on za cel chronić członków bliskiej rodziny przed niekorzystnym rozporządzeniem majątku przez spadkodawcę w testamencie czy w formie darowizn. Oczywiście, z tego powodu zachowek bywa również powodem częstych sporów sądowych pomiędzy spadkobiercami.
Uprawnieni do zachowku
Osobami, które są uprawnione do otrzymania zachowku, są zstępni spadkodawcy, czyli jego dzieci, wnuki, prawnuki i tak dalej, a także jego małżonek. Gdy w momencie śmierci spadkodawca nie miał zstępnych, wtedy prawo do zachowku dotyczy małżonka oraz rodziców. Warto jednak wskazać, że roszczenie nie przysługuje rodzeństwu spadkodawcy, a także jego dalszym krewnym i powinowatym.
Spośród wymienionych powyżej osób zachowek przysługuje jedynie tym, którzy faktycznie mogliby odziedziczyć spadek na mocy dziedziczenia ustawowego.
Roszczenie o zachowek nie przysługuje:
• osobom wydziedziczonym w testamencie
• osobom uznanym za niegodne dziedziczenia orzeczeniem sądu
• osobom, które odrzuciły spadek
• małżonkowi, przeciwko któremu spadkodawca przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, przy czym żądanie to było uzasadnione
• małżonkowi pozostającemu ze spadkodawcą w separacji
• osobom, które zawarły ze spadkodawcą umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia
W powyższych przypadkach o zachowek mogą ubiegać się zstępni, czyli mogą otrzymać go dzieci, wnukowie, prawnukowie i tak dalej tych osób, które zostały uznane za niegodne dziedziczenia, odrzuciły spadek, zostały wydziedziczone, zrzekły się dziedziczenia pod warunkiem, że zrzeczenie nie obejmuje zstępnych.
Ile wynosi zachowek?
Jak wspomnieliśmy na wstępie, roszczenie o zachowek przysługuje tym uprawnionym osobom, które nie otrzymały należnej części majątku spadkowego w drodze dziedziczenia, w postaci zapisu czy jako darowizna. Do zapłaty zachowku w pierwszej kolejności zobowiązani są spadkobiercy, którzy otrzymali spadek.
Wysokość zachowku wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadłby osobie uprawnionej przy dziedziczeniu ustawowym. Gdy osoba uprawniona do zachowku jest małoletnia lub trwale niezdolna do pracy, wówczas zachowek to dwie trzecie wartości udziału spadkowego.
Przy ustalaniu wysokości zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, z kolei dolicza się darowizny i zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.
W razie problemów z uzyskaniem zachowku warto skontaktować się z prawnikiem.