Składka zdrowotna 2022 – czy jest obowiązkowa?

Składka zdrowotna to element obowiązkowych składek ubezpieczeniowych, którą musi płacić każdy pracodawca za swoich pracowników, a przedsiębiorca za siebie. Składka ta gwarantuje dostęp do świadczeń objętych Narodowym Funduszem Zdrowia, czyli np. leczenia w przychodniach, szpitalach, rehabilitacji, refundowanych leków czy pobytów w sanatoriach.

Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne zostało wprowadzone za pomocą Ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym z 1997 roku oraz Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 2004 roku.

Do końca 2021 roku zwolnieni z opłacania składki zdrowotnej byli tylko niektórzy emeryci, renciści i osoby niepełnosprawne po spełnieniu konkretnych warunków. Od początku tego roku płacić nie muszą także osoby, które prowadzą działalność gospodarczą i jednocześnie uzyskują dochody z umowy o pracę, jeśli:

• przychody z tej umowy nie przekraczają kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• przychody z działalności są rozliczane ryczałtem i nie przekraczają kwoty 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Od 1 lipca 2022 roku obowiązuje tak zwany Polski Ład 2.0, czyli w tym przypadku wchodzi w życie nowelizacja Ustawy o PIT, która umożliwia częściowe odliczenie zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne w trakcie roku.

Zmiany obowiązują tylko podatników, którzy rozliczają się liniowo albo ryczałtem. Ci, którzy korzystają z zasad ogólnych, wciąż nie mogą w ogóle odliczyć składki zdrowotnej.

Podatnicy liniowi i ryczałtowcy od lipca 2022 roku mogą odliczyć od dochodu lub przychodu zapłaconą składkę i dopiero wyliczyć zaliczkę na podatek. Ci pierwsi mogą także ją ująć bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodu.

Składka zdrowotna wynosi 9% podstawy wymiaru, czyli nie mniej niż wynosi minimalne wynagrodzenie za pracę, które obowiązuje w danym roku kalendarzowym. W 2022 roku najniższa krajowa wynosi 3 010 zł, czyli 9% z tej kwoty to 270,90 zł.

Wysokość miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne jest uzależnione od formy opodatkowania:

• karta podatkowa – 270,90 zł,
• skala podatkowa (zasady ogólne) – 9% dochodu, ale przynajmniej 270,90 zł,
• podatek liniowy – 4,9% dochodu, ale nie mniej niż 270,90 zł.

Przy ryczałcie należy opłacać składki (też 9%) wyliczane jako wysokość przychodu z danego roku kalendarzowego, a odpowiednia stawka jest uzależniona od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z czwartego kwartału 2021 roku.

Do końca 2021 roku rzeczywiście składkę na ubezpieczenie zdrowotne można było odliczyć od podatku. Przez pierwsze półrocze 2022 roku w ogóle nie było to możliwe, natomiast od lipca 2022 roku wprowadzono możliwość odliczenia, ale w trochę inny sposób niż dotychczas.

Sprawdź, co jeszcze można odliczyć od podatku

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, osoby, które wybrały podatek liniowy i ryczałt mogą odliczyć składkę zdrowotną od podstawy opodatkowania, ale nie od podatku jak miało to miejsce wcześniej.

Górna granica składki zdrowotnej to maksymalna wartość, jaką z tego tytułu można miesięcznie zapłacić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W Polskim Ładzie nie uwzględniono jednak górnej granicy, tylko dolną (9% z najniższej krajowej). A to oznacza, że osoby osiągające wysokie przychody lub dochody będą musiały proporcjonalnie więcej płacić. Nie są w tym aspekcie uprzywilejowane.

Sposób wyliczania składki zdrowotnej będzie różnił się w zależności od wybranej formy opodatkowania.

Dodaj do siebie przychody z każdego miesiąca od początku roku, a następnie odejmij zsumowane od początku roku koszty. Potem odejmij od tego podstawy do opodatkowania z poprzednich miesięcy. Otrzymasz podstawę do opodatkowania, od której trzeba wyliczyć 9%, aby uzyskać wysokość składki, na którą wpływa wartość przychodów i kosztów z poprzednich miesięcy.

W tym przypadku jest trochę prościej, bo wystarczy pomnożyć razy 4,9% uzyskany w poprzednim miesiącu dochód. Jeżeli więc wyniesie on 10 000 zł, to składka zdrowotna będzie równa 490 zł.

W zależności od poziomu rocznego przychodu trzeba zastosować inną podstawę naliczenia składki zdrowotnej. Trzeba śledzić z miesiąca na miesiąc, czy nie przekroczyło się limitu 60 tys. zł albo 300 tys. zł. Są to bowiem granice, w których należy zastosować inny sposób wyliczenia i od kolejnego miesiąca płacić już wyższą składkę.

Ważna w tym przypadku jest wysokość średniego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z ostatniego kwartału zeszłego roku (w 2021 roku jest to 6 221,04 zł).

Do 60 tys. zł jako postawę naliczenia stosuje 60% tej wartości, powyżej tego pułapu 100%, a po przekroczeniu 300 tys. zł 180%. Składka zdrowotna dla ryczałtowców będzie kształtowała się następująco:

• do 60 tys. zł przychodu (60% przeciętnego wynagrodzenia) – 335,94 zł,
• do 300 tys. zł przychodu (100% przeciętnego wynagrodzenia) – 559,89 zł,
• powyżej 300 tys. zł przychodu (180% przeciętnego wynagrodzenia) – 1 007,81 zł.

Przykładowo, jeśli Twój przychód wyniósł np. 50 tys. zł, to składkę liczy się tak:

6 221,04 zł x 60% = 3 732,62 zł à 3 732,62 zł x 9% = 335,94 zł

Jeżeli np. 150 tys. zł, to przeprowadź następujące wyliczenia:

6 221,04 zł x 100% = 6 221,04 zł à 6 221,04 zł x 9% = 559,89 zł

Z kolei, gdy np. 400 tys. zł, to poniższy przykład jest dla Ciebie:

6 221,04 zł x 180% = 11 197,87 zł à = 11 197,87 zł x 9% = 1 007,81 zł

W przypadku karty podatkowej wartość składki na ubezpieczenie zdrowotne jest stała i nie trzeba co miesiąc jej wyliczać. Trzeba pomnożyć płacę minimalną (3 010 zł) razy 9%, co da 270,90 zł.

Emeryci podobnie jak pracownicy muszą opłacać 9% składki zdrowotnej. Nie mają możliwości odliczenia jej od podatku. Jeśli emeryt prowadzi działalność gospodarczą, to musi płacić składkę zdrowotną, chyba że:

• przychody z działalności nie przekraczają 50% kwoty najniższej emerytury,
• lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Jeśli pracodawca zatrudnia pracowników, to ma on obowiązek w ich imieniu wyliczyć i odprowadzać składkę zdrowotną. Oznacza to, że jeśli pracujesz na umowę o pracę czy zlecenie, nie musisz się o to martwić.

Pracodawca nie odprowadza składek. Co wtedy? Sprawdź!

Za płacenie składek w swoim imieniu odpowiadają tylko przedsiębiorcy. Warto jednak pamiętać, że często zdarza się, że w przedsiębiorstwach pracują osoby, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą. Wtedy pracodawca odprowadza składkę tylko dla zatrudnionych, współpracownicy (na kontrakcie, umowie B2B) muszą robić to we własnym zakresie.