Renta socjalna – ile wynosi, komu przysługuje?

Rentę socjalną otrzymuje się, jeśli stwierdzono pełną lub czasową niezdolność do pracy. Tym jednak różni się od renty z tytułu niezdolności do pracy, że niepełnosprawność musi być stwierdzona przed wejściem na rynek zatrudnienia, czyli w dzieciństwie albo do momentu ukończenia nauki w szkole.

Ile zarobisz w pierwszej pracy? Sprawdź!

To świadczenie zostało stworzone po to, aby zapewnić środki do życia tym osobom, które nie mogą wejść na rynek pracy, ale z oczywistych względów nie mają odpowiedniego stażu zatrudnienia, aby móc skorzystać z renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ustawa z dnia 27 czerwca 2007 roku o rencie socjalnej określa, komu przysługuje świadczenie i są to osoby:

• posiadające polskie obywatelstwo i zamieszkałe na terenie Polski,
• z innych krajów, ale posiadające kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy” (z wyłączeniem niektórych obywateli państw trzecich),
• mieszkające w Polsce, które są obywatelami Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Dodatkowo trzeba być:

• pełnoletnim (albo kobietą, która wyszła za mąż po ukończeniu 16. roku życia),
• niezdolnym do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, co zostało stwierdzone przez orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS przed osiągnięciem pełnoletności lub w trakcie nauki.

Renty socjalnej nie dostaną osoby, które pobierają z ZUS następujące świadczenie:

• emeryturę,
• uposażenie w stanie spoczynku,
• świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
• rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• rentę inwalidzką,
• rentę strukturalną.

Co ważne, otrzymywanie renty rodzinnej nie wyklucza otrzymywania renty socjalnej, jeśli rodzinna nie przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy.

Kogo jeszcze wyklucza ZUS? Renty socjalnej nie można otrzymać także, jeśli:

• jest się posiadaczem lub współposiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni 5 ha,
• podlega się tymczasowemu aresztowaniu albo odbywa się karę pozbawienia wolności (z wyłączeniem nadzoru elektronicznego),
• zarabia się więcej niż 130% przychodów przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy.

W 2022 roku weszły w życie nowe zasady przyznawania renty socjalnej. Przede wszystkim zmieniło się to, ile można dorobić do renty socjalnej. Aktualnie można osiągać przychody w wysokości do 130% przeciętnego wynagrodzenia, aby nie utracić prawa do świadczenia.

Dodatkowo zmieniła się częstotliwość rozliczania renty socjalnej. Teraz osoba, która do niej dorabia, będzie mogła się rozliczyć po upływie roku kalendarzowego – miesięcznie lub rocznie. Można o tym zdecydować samemu, składając odpowiedni wniosek do ZUS. Renta socjalna przed zmianami musiała być rozliczania na bieżąco, po każdym miesiącu otrzymywania świadczenia.

Z katalogu przychodów, które mogą zmniejszyć lub spowodować utratę prawa do renty socjalnej w 2022 roku usunięto: najem, podnajem, dzierżawę i poddzierżawę. Ich osiąganie nie będzie więc miało wpływu na otrzymywanie świadczenia. W katalogu pozostają przychody: z umowy o pracę, z umowy zlecenie, z pozarolniczej działalności gospodarczej, z zasiłków (chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego), z wynagrodzenia na czas niezdolności do pracy, ze świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, ze służby w wojsku lub w policji, pracy za granicą oraz z pracy lub współpracy na podstawie umowy agencyjnej.

Jeśli zastanawiasz się, ile wynosi renta socjalna, to już spieszymy z odpowiedzią. Wysokość tego świadczenia jest ustalana raz do roku i można ją sprawdzić na stronie ZUS.

Renta socjalna 2022 wynosi 1 388,44 zł. W porównaniu do wysokości renty socjalnej 2021 została zwaloryzowana o 7%, czyli podniesiona z poziomu 1 250,88 zł.

Od początku 2022 roku do renty socjalnej z MOPS można dorobić więcej, bo 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez ZUS. Jeśli jednak wyniesie ono od 70% do 130%, to renta socjalna będzie zmniejszana, a gdy przekroczy 130%, to zawieszana. Do 70% można dorabiać bez żadnych konsekwencji.

Zgodnie z wartościami obowiązującymi od marca 2022 r., 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia to 3 963,80 zł, a 130% 7 361,34 zł.

Aby otrzymać świadczenie, trzeba złożyć w ZUS wniosek o rentę socjalną. Dokument trzeba uzupełnić następującymi danymi:

• dane osobowe (imię, nazwisko, PESEL, numer dowodu osobistego itp.),
• dane adresowe,
• numer konta, na które ma wpływać renta socjalna,
• oświadczenia, które mogłyby wpłynąć na brak prawa do otrzymywania renty (np. zbyt wysokie zarobki, przebywanie w więzieniu czy posiadanie nieruchomości rolnej).

Do wniosku należy załączyć:

• zaświadczenie ze szkoły lub uczelni, które potwierdzi okres nauki,
• zaświadczenie o stanie zdrowia (OL-9) nie starsze niż 30 dni,
• dokumentację medyczną, potwierdzającą stan zdrowia,
• wypełniony przez pracodawcę druk OL-10 (okres zawartej umowy o pracę i kwota przychodu).

ZUS na swojej stronie internetowej informuje, że można się odwołać w sprawie niekorzystnej decyzji dotyczącej renty socjalnej. W tym celu należy złożyć odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (I instancji) w ciągu 30 dni od dnia otrzymania pisma z ZUS.

Odwołanie należy złożyć we właściwym oddziale ZUS osobiście lub wysłać pocztą.

Jeżeli wyrok sądu I instancji będzie niezadowalający, można złożyć apelację do II instancji. We wszystkich pismach należy powoływać się na Ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych i Kodeks postępowania cywilnego.

Zgodnie z art. 61 Ustawy o świadczeniach rodzinnych rentę socjalną wlicza się do dochodu. Z otrzymywania renty trzeba się rozliczyć, składając coroczny PIT. Natomiast ZUS automatycznie pomniejsza świadczenie o zaliczki na podatek dochodowy, nie trzeba więc płacić ich samemu.

Renta socjalna może zostać włączona w egzekucję komorniczą, ale oczywiście komornik nie pozostawi rencisty bez środków do życia. W zależności od typu długu może on zająć określoną część miesięcznego świadczenia:

• długi alimentacyjne – 60% renty,
• długi względem placówek zdrowotnych – 50% renty,
• inne długi – 25% renty.

Renta socjalna to okres nieskładkowy. A okresy te mogą być wliczane do emerytury. Jednak renta socjalna nie widnieje w katalogu przychodów, które są uwzględniane.

Renta socjalna jest wypłacana z góry za dany miesiąc w jego piątym dniu, czyli renta za wrzesień powinna wpłynąć na konto bankowe uprawnionego do otrzymywania świadczenia 5 września. Warto pamiętać o sesjach przelewów. Jeżeli przelew zostanie zlecony zbyt późno, to renta wpłynie kolejnego dnia roboczego.

Sam fakt posiadania orzeczenia o niepełnosprawności nie kwalifikuje z automatu do otrzymywania renty socjalnej. Wszystko zależy od stanu zdrowia i opinii lekarskiej. Jeżeli lekarz stwierdzi, że niepełnosprawność trwała już przed wejściem w okres zatrudnienia i uniemożliwia podjęcie pracy, wtedy należy się renta socjalna.